Een van de belangrijkste redenen waarom mensen ervoor kiezen om freelancer te worden, is de vrijheid en verantwoordelijk die ermee gepaard gaat. Als freelancer beslis je zelf hoe je je onderneming runt. Maar maak je wel altijd de juiste keuzes? In dit blogbericht wikken en wegen de voor- en nadelen van de vier grootste dilemma's waar je als freelancer mee te maken krijgt!
1. Zelfstandige in hoofd- of bijberoep
Bijberoep
Het sociaal statuut van zelfstandige in bijberoep heeft een paar voordelen. Omdat je naast je freelance opdrachten nog deeltijds als vaste werknemer aan de slag gaat, heb je steeds een vast loon waar je op kan terugvallen. Die zekerheid is mooi meegenomen als je weet dat het inkomen van een voltijds freelancer op korte tijd enorm kan fluctueren. Daarnaast blijf je ook genieten van de sociale zekerheid die je vaste werkgever biedt. Als het netto-inkomen van je freelance opdrachten lager is dan 1.531,99 euro per jaar, kan je zelfs een volledige vrijstelling van sociale bijdragen aanvragen.
Maar deeltijds voor een vaste werkgever werken, betekent natuurlijk ook dat je een pak minder vrijheid hebt dan wanneer je voltijds freelancer bent. En laat dat nu net een van de grootste redenen zijn waarom mensen ervoor kiezen om freelancer te worden. Een vaste job betekent daarbij meestal ook vaste werkuren. En dat zijn uren die je niet kan besteden aan de opdrachten van of de communicatie met je eigen klanten.
Hoofdberoep
Als zelfstandige in hoofdberoep heb je geen verplichtingen tegenover een werkgever en ben je vrij om te kiezen wanneer, voor wie en aan welke opdracht je werkt. Die vrijheid om je eigen baas te zijn is zowat het grootste voordeel van het statuut. Je kan je volledig focussen op het uitbouwen van je onderneming zonder afgeleid te worden door de stress van een tweede job. Opdrachtgevers kunnen altijd bij je terecht en weten dat ze jouw aandacht niet met een vaste werkgever moeten delen, al is het wel gezonder om daar ook wat grenzen te trekken.
De vrijheid van voltijds freelancen gaat jammer genoeg ook gepaard met een aantal nadelen. Je bent volledig afhankelijk van het geld dat je via je opdrachten verdient: een maand geen werk betekent ook een maand geen inkomsten. Dat is een minder groot risico als je al een uitgebreid klantenbestand hebt, maar wanneer je net als freelancer aan de slag gaat, kan je mogelijk in de problemen geraken.
Verdict
De keuze die je hier maakt, zal grotendeels afhangen van je vertrouwen in de hoeveelheid opdrachten die jouw kant uit zal komen. Wanneer je als freelance business consultant wil starten na jarenlange ervaring bij verschillende bedrijven en met een uitgebreid netwerk aan relevante connecties, is de stap naar een statuut als zelfstandige in hoofdberoep veel kleiner dan wanneer je je eerste opdrachtgever nog moet zoeken. In het laatste geval is het slimmer om te beginnen in bijberoep en de overstap naar voltijds freelancer te maken wanneer je je naam hebt gevestigd.
2. Algemeen vakgebied of specialisatie
Algemeen vakgebied
Het grote voordeel van een algemeen vakgebied hanteren, is dat je een veel grotere vijver aan potentiële klanten hebt om in te vissen. Met ervaring in een groot aantal verschillende disciplines ben je als generalist immers breed inzetbaar. Een freelance marketeer kan bijvoorbeeld bij de ene opdrachtgever Facebook-advertenties opzetten terwijl ze bij de andere blogberichten schrijft. Die multifunctionaliteit laat een opdrachtgever gemakkelijk toe om een freelancer in te huren die een breed spectrum aan taken kan uitvoeren.
Daar schuilt helaas ook de keerzijde van de medaille. Wanneer je geen specifieke specialisatie kiest, is de kans groter dat je door krentige klanten wordt benaderd. Dit soort opdrachtgever heeft een waslijst aan projecten en ziet in jouw algemene vakkennis een buitenkans om voor de prijs van één freelancer het resultaat van meerdere specialisten te ontvangen. Die onrealistische verwachtingen stroken meestal niet met jouw kunnen als generalist en zorgen ervoor dat jij je kostbare tijd verdoet met het afwimpelen van hun avances.
Specialisatie
Als gespecialiseerde freelancer heb je doorgaans minder last van onrealistische klanten. Omdat je heel duidelijk maakt waar je sterktes—en dus ook je zwaktes—liggen, weten geïnteresseerde opdrachtgevers meteen wat ze van jou mogen verwachten. Je kennis van en ervaring binnen een specifiek veld zal er bij bepaalde opdrachten dus voor zorgen dat jij, en niet een freelancer met een algemener profiel, wordt geselecteerd. Dankzij die ervaring besteed je ook minder tijd aan voorbereidend onderzoek, waardoor je sneller aan de slag kan en meer geld kan binnenhalen.
Dat klinkt heel interessant, maar er zijn natuurlijk ook een aantal nadelen aan specialiseren verbonden. Zo zal je aantal potentiële opdrachtgevers flink dalen, omdat je als specialist enkel voor specifieke problemen wordt ingeschakeld. Als je opdrachtgever dan ook nog eens vraagt om een niet-concurrentiebeding te ondertekenen, wordt die keuze alleen maar kleiner. Steeds hetzelfde soort opdrachten uitvoeren kan sowieso beginnen te vervelen en kan je doen twijfelen of je wel de juiste specialisatie hebt gekozen.
Verdict
Er is geen eenduidig antwoord op de vraag of je je als freelancer moet specialiseren. Die keuze hangt grotendeels af van je ervaring, de grootte van de concurrentie, je doelmarkt en—de belangrijkste beweegreden—je eigen voorkeur. Sommige freelancers genieten ervan om zichzelf een expert te kunnen noemen, en anderen vinden de afwisseling van een diverse opdrachtenlijst belangrijker. Overweeg alle voor- en nadelen dus nog eens goed voor je een specialisatie uitkiest!
3. Thuiswerken of ergens anders aan de slag
Thuiswerken
In tegenstelling tot een vaste werknemer kies je er als freelancer in de meeste gevallen zelf voor waar je aan je opdrachten gaat werken. Lekker thuis blijven blijkt dan al snel een verleidelijke keuze. 's Morgens en 's avonds sta je bijvoorbeeld niet in de file om op tijd op kantoor en thuis te geraken. 'Op tijd' is sowieso een gegeven waar je minder rekening mee moet houden: wanneer je thuiswerkt, kies je zelf wanneer je je wel en niet met je opdrachten bezighoudt. Er is niemand die controleert hoeveel of hoe hard je werkt, dus je kan je in alle rust bezighouden.
Maar dat gebrek aan controle kan al snel een vergiftigd geschenk blijken. Wanneer je zowel je werkuren als je vrije tijd op dezelfde plek doorbrengt, vervagen de grenzen tussen werk en privé. De afleiding loert dan ook om elke hoek: het kan moeilijk zijn om aan de verleiding van een halfuurtje Netflixen te weerstaan als je opdracht even tegenzit. Daarnaast dreigt ook het gevaar van de eenzaamheid. Elke dag in je eentje thuiswerken met weinig sociaal contact kan serieuze gevolgen hebben voor je mentale gezondheid.
Op locatie
Die eenzaamheid vormt een minder groot probleem wanneer je buitenshuis werkt. Of het nu op het kantoor van je opdrachtgever is, in een gezellig koffiehuis of in een van de vele co-working spaces in België is, je zal geen gebrek hebben aan social contact. Dat is niet enkel goed om de eenzaamheid tegen te gaan, maar afhankelijk van je locatie kan het ook de ideale plek zijn om te netwerken en je vaardigheden te verkopen. Omdat je een duidelijker onderscheid kan maken tussen je werk- en privéleven, is het ook gemakkelijker om een gezonde balans te vinden die je productiviteit in de hand werkt.
Een van de nadelen van op locatie werken is dat het te veel als een nine-to-five-job kan aanvoelen, zeker wanneer je bij de opdrachtgever zelf aan de slag gaat. Omdat je je moet schikken naar de kantooruren van het bedrijf, kan het lijken of je wordt beperkt in je vrijheid om te werken waar en wanneer je wil. Daarnaast kan het moeilijk zijn om je in een openbare werkplek te concentreren als je je gemakkelijk stoort aan luid getik op computerklavieren of aan het gesis van een barista die melk opschuimt.
Verdict
Verandering van spijs doet eten. Te lang alleen werken is slecht voor je sociale gezondheid, maar een te drukke of afleidende omgeving kan ook je productiviteit schaden. Experimenteren is daarom de boodschap! Werk eens een dag van thuis, zoek een co-working space in je buurt op en plof je neer in de zetel van een hippe koffiebar. De enige manier om te ontdekken waar jij het productiefste kan werken, is alle opties uitproberen.
4. Meer of minder opdrachten
Minder opdrachten
Wanneer je ervoor kiest om minder opdrachten voor klanten uit te voeren, heb je meer tijd voor jezelf. Het mooie aan freelancen is dat je je daar ook niet schuldig over hoeft te voelen: je bent je eigen baas dus je kiest zelf hoeveel uren je werkt. Die vrije tijd zou je aan ontspanning kunnen spenderen, maar je kan er ook voor kiezen om met een aantal persoonlijke projecten aan de slag te gaan. Zo kan je je kwaliteiten als freelancer verder aanscherpen zonder de beperkingen die een opdracht met zich meebrengt.
Maar minder opdrachten betekent jammer genoeg ook een kleiner inkomen. De vrijheid om opdrachten te accepteren of af te wijzen kan heel fijn zijn, maar je moet er op het einde van de rit wel in kunnen slagen om al je rekeningen te betalen. Alhoewel de meeste opdrachtgevers het belang van tijd voor jezelf nemen wel zullen inzien, willen ze uiteindelijk vooral dat hun projecten op een correcte en efficiënte manier worden afgerond.
Meer opdrachten
Nog een voordeel van freelancen is dat je zelf verantwoordelijk bent voor je inkomsten en niet afhankelijk van een vast maandelijks loon. Dus als je meer opdrachten aanneemt, kan je meer geld verdienen, zo simpel is het. Maar die extra inkomsten hoeven natuurlijk niet je enige motivatie te zijn. Een groot klantenbestand is voordelig voor het uitbreiden van je professionele netwerk en geeft je ook de mogelijkheid om een hoop lovende beoordelingen te verzamelen.
Met meer opdrachten gaat vanzelfsprekend ook meer werk gepaard. Als freelancer ben je sowieso druk bezig met het onderhouden van je netwerk en het in orde brengen van je administratie, maar wanneer je nieuwe opdrachten aanneemt, maak je die werklast alleen maar groter. Ook voor freelancers is een burn-out een reële dreiging: non-stop werken zonder rust in te lassen, zorgt al snel voor mentale uitputting.
Verdict
Balans is hier opnieuw het toverwoord. Afhankelijk van je eigen noden en wensen kan je er gemakkelijk voor kiezen om meer of minder opdrachten te accepteren. Het is immers geen permanente keuze: wanneer je het geld goed kan gebruiken kies je om meer werk te verrichten zodat je op een later moment tijd hebt om aan je eigen projecten te knutselen. Belangrijk is dat je niet naar een van de twee uitersten doorslaat: maak naast je werk steeds genoeg tijd voor ontspanning, maar zorg er ook voor dat je genoeg geld opzij zet voor je sociale bijdragen en belastingen.