Auteursrechten voor freelancers: complex maar voordelig

De verlaagde belastingheffing op auteursrechten is een van de meest interessante belastingregimes in België. En toch wordt die nog te vaak over het hoofd gezien.

Waarom? Soms omdat een freelancer niet weet dat hij of zij recht heeft op een vergoeding in auteursrecht. Nochtans is de lijst van beroepen die daarvoor in aanmerking komen behoorlijk uitgebreid. Vaker komt het omdat het correct gebruikmaken van dat fiscaal voordeel nogal complex is. Zodanig complex dat zelfs veel boekhouders er niet aan beginnen.

Auteursrechten, wat zijn dat?

Onder het auteursrecht verstaan we twee soorten rechten waar je als maker van een werk aanspraak op kan maken: vermogensrechten en morele rechten.

De vermogensrechten laten je als maker van een werk toe om er inkomsten uit te genereren. Daar vallen bijvoorbeeld het reproductierecht, dat je toelaat om kopieën van je werk te maken, en het recht van mededeling aan het publiek, dat je toelaat om je werk openbaar te maken, onder.

Daarnaast heb je als auteur ook morele rechten, die de uiting van je persoonlijkheid in je werk beschermen. Zo bezit je het vaderschapsrecht, dat je erkenning geeft als maker van het werk, en het recht op eerbied voor het werk, waarmee je je kan verzetten tegen aanpassingen die ingaan tegen de integriteit van je creatie.

Recht op auteursrecht

Auteursrechten gelden voor elke persoon die een concreet en origineel werk levert dat gereproduceerd, gedistribueerd, bewerkt, vertaald of publiek meegedeeld kan worden. ‘Concreet’ en ‘origineel’ mag je hier wel in de juridische zin lezen.

Een concreet werk is een werk dat een zintuiglijk waarneembare vorm heeft. Het gaat daarbij niet alleen om stukken die op een materiële drager staan: ook toespraken, liedjes en improvisatietheater zijn bijvoorbeeld beschermd. Het auteursrecht is niet van toepassing op ideeën die niet in een concrete vorm zijn uitgewerkt.

De voorwaarde van originaliteit houdt in dat je een minimale artistieke vrijheid hebt gehad bij het creëren van je werk. Met andere woorden: dat je zelf keuzes hebt kunnen maken over de concrete uitwerking van je creatie. Of je werk daarnaast ook origineel is in vergelijking met dat van anderen, speelt voor het auteursrecht verder geen rol.

In de praktijk zijn er dus heel wat creaties waar auteursrechten op van toepassing zijn. Denk aan illustraties, foto’s, teksten en video’s, maar ook aan software, grafische vormgeving, choreografieën of radiojingles. Ben je een webdeveloper, UX/UI-designer, software-ontwikkelaar, grafisch ontwerper, fotograaf, copywriter, auteur, journalist, of vertaler? Dan bezit je, als creatieve freelancer, automatisch auteursrechten op je werk.

Maar ook in andere functies waarbij je concreet en origineel werk creëert, is dat het geval. Zo kan je werk als marketeer die regelmatig advertenties of posts voor sociale media opmaakt bijvoorbeeld ook beschermd worden door het auteursrecht.

Cessie en concessie

Omdat jij de auteursrechten op je werk bezit, mag je opdrachtgever er niet zomaar gebruik van maken. Dus heb je een juridische overeenkomst nodig om die rechten te verdelen. Zo’n contract kan twee vormen aannemen: een cessie of een concessie van je rechten.

Een cessie houdt in dat je de eigendom van de auteursrechten overdraagt aan je opdrachtgever. Je kan ervoor kiezen om alle rechten op je werk af te staan, of je te beperken tot het afstaan van een enkel recht, zoals bijvoorbeeld het distributierecht, waardoor je opdrachtgever je werk mag verspreiden.

Een concessie betekent dat je je opdrachtgever een licentie geeft waarmee die je werk mag exploiteren op de manier die jullie in jullie overeenkomst hebben afgesproken. Bij een concessie blijf je dus zelf de wettelijke eigenaar van je auteursrechten.

En nu komt het meest interessante deel: als auteur kan je een vergoeding vragen voor de overdracht of concessie van je rechten aan je opdrachtgever. In de ogen van de fiscus telt zo’n vergoeding tot je roerend inkomen, wat aan een aanzienlijk lager tarief — maximum 15 procent — belast wordt dan je beroepsinkomen. Op die manier hou jij netto een pak meer over zonder dat je opdrachtgever je een cent extra hoeft te betalen.

Waarom is het zo moeilijk om te profiteren van auteursrechten?

De regelgeving rond auteursrechten is enorm uitgebreid en allesbehalve eenduidig. Bovendien is er een overaanbod aan informatie. Informatie die zichzelf regelmatig lijkt tegen te spreken. Het vergt heel wat opzoek- en filterwerk om je er een heldere weg door te banen.

Daarnaast brengt het correct inzetten van auteursrechten een hoop meerwerk met zich mee, niet alleen voor jezelf maar ook voor je opdrachtgever en boekhouder. Er zijn immers ontelbare juridische, fiscale en administratieve verplichtingen waaraan je moet voldoen. Dat is meteen de belangrijkste reden waarom zo weinig freelancers er gebruik van maken.

Daarom legden we ons oor te luister bij een echte expert. Stan De Vocht is jurist en specialist in auteursrechten en intellectueel eigendom met meer dan 10 jaar ervaring. Hij is ook de bestuurder van Creative Shelter, een organisatie die creatieve freelancers zoveel mogelijk wil helpen om hun intellectuele eigendom te verzilveren. Samen met zijn team staat Stan je zowel administratief als fiscaal bij om zonder gedoe aan alle complexe verplichtingen te voldoen.

De tips van Stan

1. Check of auteursrechten ook voor jouw werk gelden. Dat kan je hier snel doen. Je werk moet niet geregistreerd worden om van het auteursrecht te kunnen genieten.
2. Maak goede schriftelijke afspraken met je opdrachtgever over het gebruik van auteursrechten op jouw werk, zowel fiscaal als juridisch.
3. Bepaal schriftelijk op voorhand hoeveel procent van je inkomsten auteursrechten zijn, want niet elke verdeelsleutel is voordelig. Al die schriftelijke afspraken moeten terug te vinden zijn in een opsplitsing op je factuur. Voor elke opdracht moet je nieuwe afspraken vastleggen. Let op: bij vennootschappen kan dat op jaarbasis.
4. Zorg dat je opdrachtgever de auteursrechten binnen de juiste tijdspanne en volgens de juiste procedure aangeeft. Daarna moet hij of zij het juiste bedrag — berekend op jaarbasis van al je opdrachten — doorstorten en je fiscale fiches correct invullen.
5. Zorg dat je boekhouder je belastingen correct aangeeft, rekening houdend met de juiste verdeelsleutel.
6. Werk samen met Creative Shelter! Wij zorgen ervoor dat jij aan alle fiscale en juridische regels voldoet, en geven je administratieve ondersteuning. Jij houdt netto meer over zonder dat je boekhouder en opdrachtgever met meer werk worden opgezadeld.

Of je nu kiest om met een organisatie in zee te gaan of het waagt om zelf in je administratie te duiken, weet dat freelancers netto gemiddeld 30 procent meer overhouden door de lagere belasting van auteursrechten. Het loont dus zeker de moeite om na te gaan of jouw werk ook in aanmerking komt!